Για να κατανοήσουμε τι είναι η Δυσγραφία, αρχικά χρειάζεται να αντιληφθούμε την διαδικασία της γραφής.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Η γραφή δεν είναι μια απλή συνήθεια που μαθαίνεται.

Η γραφή αντιπροσωπεύει μια περίπλοκη νεύρο-αναπτυξιακή διαδικασία που συνδέεται με την εγκεφαλική κυριαρχία και μία σύνθετη και πολύπλοκη κινητική δραστηριότητα που αποτελείται από ποικίλα επιμέρους στοιχεία (δεξιότητες) όπως οπτική, ακουστική, απτική και κιναισθητική αντίληψη, γνωστικο-αντιληπτικές δεξιότητες, οπτικοκινητικό και αμφίπλευρο συντονισμό, λεπτό συντονισμό, πλευρική υπεροχή, λειτουργική σύλληψη του γραφικού εργαλείου, σταθεροποίηση της ωμικής ζώνης και του αγκώνα, κατάλληλη στάση του σώματος και θέση του τετραδίου, ανάκληση από τη μνήμη και φωνολογική επίγνωση,

Η επαρκής γραφική δεξιότητα καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική ικανότητα, με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών να υποστηρίζουν πως ο σημερινός μαθητής χρησιμοποιεί τον γραπτό λόγο για να ολοκληρώσει 30 - 60% των σχολικών του υποχρεώσεων και πως οι περισσότεροι δάσκαλοι βασίζονται στην γραπτή επίδοση του μαθητή προκειμένου να αξιολογήσουν το δυναμικό του.

Ωστόσο ένα παιδί το οποίο δυσκολεύεται σημαντικά να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της γραφής, εν τέλει βιώνει το γράψιμο ως μία κουραστική και καταναγκαστική δραστηριότητα που το απογοητεύει και που συχνά το οδηγεί στο να χάσει την υπομονή του, να εκνευρίζεται με τις γραπτές ασκήσεις και πιθανόν χάσει το κίνητρο του για προσπάθεια.
Μέσω της πρωϊμης και έγκαιρης παρέμβασης, είναι δυνατόν να μειωθεί ή/και να ελαχιστοποιηθεί το αντίκτυπο της δυσγραφίας στην στην γενική μαθησιακή του πορεία.


ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΔΥΣΓΡΑΦΙΑ;

Ως «δυσγραφία» ορίζεται η δυσκολία στην αυτόματη ανάκληση στη μνήμη των συνεχόμενων μυϊκών κινήσεων που χρειάζονται στην γραφή γραμμάτων ή αριθμών και μπορεί να εμφανιστεί με διαφορετικούς τρόπους (αντιστροφές γραμμάτων, κακή χρήση των γραμμών και των περιθωρίων, κακή οργάνωση σελίδας, μειωμένος συντονισμός των κινήσεων, κακή ποιότητα γραμμάτων και στάση σώματος κλπ).

Με πιο απλά λόγια, η δυσγραφία συγκαταλέγεται στην κατηγορία των «ειδικών μαθησιακών διαταραχών» (όπως επίσης και η δυσλεξία, η δυσαριθμία και η δυσορθογραφία) και επηρρεάζει τον βαθμό ευκολίας με τον οποίο τα παιδιά κατακτούν τη γραφική δεξιότητα αλλά και με τον οποίο εκφράζουν τις σκέψεις τους.

Υπολογίζεται πως το 10 - 20% των παιδιών σχολικής ηλικίας αντιμετωπίζει δυσκολίες στις γραφοκινητικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα σήμερα οι γραφοκινητικές δυσκολίες να αποτελούν έναν από τους πιο κοινούς λόγους παραπομπής σε εργοθεραπευτή.

Η ποιότητα της γραφής και συνολικά η σχολική ετοιμότητα του παιδιού (σχετικά με το εάν είναι έτοιμο να ενταχθεί στην Α’ δημοτικού) αποτελεί ένα σημείο που έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε όλες τις προημένες χώρες του κόσμου και τα τελευταία χρόνια και στην χώρα μας, στην προσπάθεια μείωσης των δευτερογενών προβλημάτων (άρνηση, αίσθηση πίεσης, χαμηλή αυτοεκτίμηση, εξασθενές κίνητρο) στα παιδιά με ανεπαρκή ανάπτυξη συγκεκριμένων ακαδημαϊκών και γλωσσικών δεξιοτήτων και με στόχο να καταστούν μαθησιακά αυτόνομα.

Το πρώτο βήμα στην διαδικασία αντιμετώπισης της «δυσγραφίας» είναι ο εντοπισμός και η αναγνώριση της ακριβούς αιτίας του προβλήματος,

Ο εργοθεραπευτής είναι υπεύθυνος για να αξιολογήσει τα επιμέρους συστατικά στοιχεία της γραφικής δεξιότητας του παιδιού και να εντοπίσει τα συγκεκριμένα στοιχεία εκτέλεσης που καθυστερούν ή παρεμποδίζουν την ομαλή και λειτουργική διαδικασία γραφής.


ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ & ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΥΣΓΡΑΦΙΑΣ

Δυσανάγνωστα γράμματα
Ακανόνιστο μέγεθος γραμμάτων
Ανάμιξη πεζών και κεφαλαίων γραμμάτων στην ίδια λέξη
Δυσκολία συμμόρφωσης με τους κανόνες γραφής
Γραφή πάνω από την γραμμή
Λάθος προσανατολισμός γραμμάτων
Κακή οργάνωση σελίδας
Παράλειψη περιθωρίων ή μεγάλη κενά μεταξύ γραμμάτων και λέξεων
Έντονη κόπωση και πόνος κατά την γραφή


ΠΙΘΑΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΡΑΦΟΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Μερικά από τα πιθανά αίτια, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν δυσκολίες στην γραφή είναι:

• η ελλιπής αναπτυξιακή ετοιμότητα
• οι γνωστικο-αντιληπτικές μειονεξίες
• η περιορισμένη επιδεξιότητα χειρισμού της άκρας χείρας
• η ελλιπής ικανότητα διαχείρισης του χρόνου
• η ελλιπής ικανότητα κινητικού σχεδιασμού
• η διάσπαση προσοχής
• οι δυσκολίες οπτικής αντίληψης
• ο μειωμένος/αυξημένος μυϊκός τόνος και μυϊκή δύναμη
• οι ιδιοδεκτικές δυσλειτουργίες
• οι αιθουσαίες δυσλειτουργίες
• οι διαταραχές του απτικού συστήματος
• οι δυσκολίες στην στάση και τη θέση του σώματος
• πιθανές διαφορές στην ακαδημαϊκή διδασκαλία
• πιθανές πρόωρες συνήθειες που είναι δύσκολο να αντισταθμιστούν

* Είναι σημαντικό να τονιστεί πως η έλλειψη ομαλού, συνεχούς αυτοματισμού στην διαμόρφωση γραμμάτων και λέξεων δεν συγχέεται με την ευφυϊα του ατόμου. Τα περισσότερα παιδιά με δυσγραφία, και συνεπώς με μαθησιακές δυσκολίες, περνούν από τα ίδια στάδια εκμάθησης του γραπτού λόγου, ωστόσο με βραδύτερο ρυθμό συγκριτικά πάντα με τους συνομηλίκους τους.


Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Ο εργοθεραπευτής έχοντας προηγουμένως αξιολογήσει την γραφοκινητική απόδοση του παιδιού αναλύοντας τα αισθητικο- κινητικά και γνωστικο-αντιληπτικά στοιχεία, εντοπίζει τις δεξιότητες εκείνες που οφείλονται για την γραφοκινητική δυσκολία.

Σχεδιάζει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης σε συνεργασία πάντα με την οικογένεια, που περιλαμβάνει μια ποικιλία μέσων και δραστηριοτήτων με στόχο την ενίσχυση των δεξιοτήτων που εμφανίζονται να υπολείπονται λειτουργικά ή να καθυστερούν αναπτυξιακά.

Ορισμένες από τις πιο συχνές περιοχές εστίασης της εργοθεραπευτικής παρέμβασης για την αντιμετώπιση της δυσγραφίας είναι:

• Ενίσχυση και διατήρηση λειτουργικής στάσης σώματος σε καθιστή θέση (μειώνοντας σκύψιμο κεφαλιού, λοξή τοποθέτηση του κορμού κλπ)
• Αύξηση της μυϊκής δύναμης και ενίσχυση της σταθεροποίησης των μυών του κορμού και της ωμικής ζώνης που απαιτούνται για την γραφή (ασκήσεις ενδυνάμωσης και εκγύμνασης)
• Βελτίωση του λεπτού συντονισμού κινήσεων, της επιδεξιότητας της άκρας χείρας στον χειρισμό αντικειμένων και ενίσχυση της μυϊκής δύναμης των δακτύλων
• Επίτευξη και διατήρηση λειτουργικών προτύπων σύλληψης της άκρας χείρας (λειτουργική λαβή μολυβιού)
• Ενίσχυση της οπτικο-αντιληπτικής ικανότητας και της οπτικο-κινητικής ολοκλήρωσης, οι οποίες σχετίζονται πχ με την ικανότητα αντιγραφής, την τήρηση διαστημάτων μεταξύ λέξεων και γραμμάτων κλπ
• Ενίσχυση του αμφίπλευρου συντονισμού και συνεπώς της ικανότητας του παιδιού να χρησιμοποιεί συντονισμένα και τις δύο πλευρές του σώματος πχ σταθεροποίηση και προσαρμογή του χαρτιού με το επικουρικό χέρι.​